تاریخچه و عملکرد BBC


« در اين هنگام كه خبرفرستي به‎وسيله راديو به زبان فارسي از بريتانياي كبير آغاز مي شود، بنگاه راديوي انگلستان به تمام گوش‎دهندگان ايراني و فارسي‎زبان در هرجاي جهان كه باشند، دوستانه درود مي گويد.» اين متن را حسن موقر باليوزي به‎عنوان نخستين پيام از اين شبكه راديويي اعلام كرد.
واژه BBC برگرفته از British broadcasting corporation است كه در سال 1922 ميلادي با مسئوليت محدود بنيان گذاشته شد و در سال 1927 پس از دريافت پروانه سلطنتي تبديل به يك شركت دولتي شد.
رادیو بی.بی.سی یك بنگاه خبر پراكنی وابسته به وزارت امور خارجه‌ی انگلیس است. هدف از راه‌اندازی این رادیو جلب حمایت ملت‌ها از انگلیس. فراهم آوردن زمینه برای سرمایه‌گذاری در كشورها، جلب منافع انگلیس و تخریب چهره‌های مخالف استعمار است.
راديو فارسي بي‎بي‎سي در هفتم دي‎ماه 1319 مصادف با بيست و هشتم دسامبر 1940 ميلادي آغاز به كار كرد.این رادیو در آستانه‌ی جنگ جهانی دوم زمینه‌ی اشغال نظامی ایران را فراهم كرد. رادیو بی.بی.سی حتی به عنوان ابزاری برای كودتای 28 مرداد 1332 به كار گرفته شد. بنگاه سخن‌پراكنی بی.بی.سی با زیركی خاصی همواره در صدد تضعیف حركت انقلاب اسلامی بود. این رادیو با به راه انداختن جنگ روانی علیه نیروهای انقلابی، سعی می‌كرد از پیروزی انقلاب اسلامی جلوگیری كند. بی.بی.سی با تفسیر با انتشار اخبار تلاش می‌كرد تا بین نیروهای انقلابی اختلاف ایجاد كند. ارتش را علیه نیروهای انقلابی تحریك كند، با قدرتمند جلوه‌دادن حكومت‌ها انقلابیون را مأیوس كند، از تشكیل یك حكومت اسلامی آنها را ناامید سازد، حركت تكاملی مردم را حركت به سوی هرج و مرج جلوه دهد و مردم را از شركت در راهپیمایی بترساند. بی.بی.سی در آستانه ی ورود امام خمینی با نقل گزیده‌هایی از مطبوعات انگلیسی دست به یك جنگ تمام عیار روانی علیه انقلاب زد. این رادیو در اخبار شبانگاهی خود در دهم بهمن گفت: «هرج و مرج در ایران» حاكم شده و «مراحل ابتدایی یك جنگ داخلی را طی می‌كند». و «در حال سوق یافتن به سوی یك جنگ همه‌جانبه‌ی داخلی است». این رادیو در مورد جمهوری اسلامی گفت: «ظهور این اتحاد و یگانگی در پشتیبانی از طرح جمهوری اسلامی آیت‌الله خمینی فریبنده است» و نباید اجازه داد تا «روش حكومتی از سوی آیت‌الله خمینی بر آنها تحمیل شود». این رادیو با برشمردن گروهك‌های چپ و راست سعی كرد با تحریك، آنها را در مقابل امام خمینی قرار دهد. به همین جهت بارها رادیو بی.بی.سی مورد انتقاد روحانیون مبارز قرار گرفت. با این همه مقامات رژیم بردن نام امام خمینی با خبر تحریف شده‌ی تظاهرات توسط بی.بی.سی را بر نمی‌تافتند. ژنرال هایزر در مورد علت اعتراض فرماندهان ارتش به اخبار این رادیو نوشت: «بی.بی.سی آن قدرها هم با رژیم شاه مخالف نبود. هم با طرفداران شاه مصاحبه می‌كرد هم مخالفان شاه، حوادثی در اخبار خود ذكر می‌كرد كه رژیم ترجیح می‌داد مسكوت بماند. از این جهت تیمسارها حق داشتند كه ضررهای خبرهای بی.بی.سی را ذكر كنند». پارسونز در پاسخ به اعتراض ژنرال ازهاری از اخبار بی.بی.سی گفت: «درباره‌ی این قبیل اتهامات با خبرنگار بی.بی.سی در تهران بحث كرده‌ام؛ خبرنگار مجموعه‌ی گزارش‌های خبری را كه طی چند هفته‌ی گذشته مخابره كرده بود به من نشان داد و من عیبی در آنها ندیدم». مقامات ایرانی سعی می‌كردند بی.بی.سی در مورد وقایع ایران سكوت كند. وزارت امور خارجه‌ی ایران، تحت فشار مقامات ایرانی، پرویز راجی سفیر ایران در انگلستان را مجبور كردند تا نامه‌ی اعتراضیه ا‌ی را به «مارك داد» رییس بخش شرقی بی.بی.سی بنویسد. مارك داد جواب داد: «شما چطور از بی.بی.سی انتظار دارید در مورد واقعیتی به نام [آیت‌الله] خمینی كه اینكه به صورت یك عامل عمده در موازنه‌ی سیاسی ایران خودنمایی می‌كند بی‌تفاوت بماند؟» از طرف دیگر «چون برنامه ی فارسی بی.بی.سی هرگز سخنان انقلابی [آیت‌الله] خمینی را پخش نكرده، به همین دلیل نیز مواجه با نامه های متعددی از سوی ایرانیان بوده كه بی.بی.سی را به عدم توجه نسبت به حركت عظیم مردم ایران متهم كرده‌اند و می‌گویند: چطور بی.بی.سی كه خود را منادی دموكراسی و آزادی می‌داند در مورد خواسته‌های مردم ایران این طور بی‌اعتنا مانده است؟» مدیر عامل بی.بی.سی «جرالد مانسل» در 22 مهرماه طی نامه‌ای به سفیر ایران در انگلیس پرده از سیاست این رادیو در مقابل امام خمینی برداشت و نوشت » به اعتقاد من ، این واقعیت بدون چون و چرا باید پذیرفته شود كه آیت‌الله خمینی در عرض چند ماهه‌ی اخیر عامل مهمی در صحنه‌ی سیاسی ایران بوده است. به همین جهت طبیعی است كه هر قدم و هر جمله‌ی او مورد توجه رسانه‌های جهانی و از جمله بی.بی.سی قرار داشته باشد، ولی با این حال باید تذكر داد كه بر اساس ضوابط تعیین شده برای اطاق خبر سرویس خارجی بی.بی.سی از اواسط ماه مه (اردیبهشت) به این طرف پخش مطالب مربوط به فعالیت‌های آیت‌الله خمینی هیچ‌گاه از نصف اخبار و تفسیرهای مربوط به ایران تجاوز نكرده است. در طول این مدت حدود 460 مورد مطالب راجع به ایران از برنامه‌ی فارسی بی.بی.سی پخش شده كه 23 مورد آن راجع به آیت‌الله‌های مقیم ایران بوده است». رادیو بی.بی.سی با این اهداف و سابقه‌ی تاریخی به تحلیل انقلاب اسلامی پرداخت و هیچ گاه نتوانست دیدگاه ضد انقلاب اسلامی خود را مخفی كند. به همین جهت مصاحبه‌شوندگان آن اكثرا عناصر مخالف و ناخرسند از انقلاب اسلامی بودند. گلدنينگ نخستين مسئول بخش فارسي BBC بود.
آن‎چه اين روزها كمتر مورد توجه قرار گرفته، نقش احتمالي است كه اين شبكه تلويزيوني در آينده اي نه‎چندان دور در يكسان‎سازي گويش هاي فارسي در منطقه ايجاد خواهد كرد كه بسياري با توجه به قدرت ايران در منطقه، آن را به‎سود جمهوري اسلامي تفسير مي كنند. گوردون براون، وزير وقت دارايي انگليس در مؤسسه پژوهشي چتم‎هاوس، از بودجه 15 ميليون پوندي اين شبكه تلويزيوني در سال خبر داده بود.
واشنگتن ايالات متحده آمريكا، بيروت لبنان، بيت المقدس اراضي اشغالي، دوبي امارات متحده عربي، استانبول تركيه، كابل افغانستان، دوشنبه تاجيكستان و اسلام‎آباد پاكستان، شهرهايي هستند كه تلويزيون BBC در آن‎ها داراي خبرنگار و دفتر خبري فعال است.
افرادي كه اكنون در BBC فارسي مشغول به فعاليت هستند، در لندن انگليس، دوبي امارات متحده عربي، اسلام‎آباد پاكستان، استانبول تركيه و حتي تهران، دوره‎هاي آموزشي حرفه اي را پشت سر گذاشته‎اند. ادعا مي‎شود كه منطقه فارسي‎زبان خاورميانه و آسياي ميانه داراي 17 ميليون مخاطب تلويزيوني مستقيم است كه BBC آن‎ها را براي اين شبكه تلويزيوني مورد توجه قرار داده و به‎عبارتي، جامعه مخاطب قرار داده است.
در ارديبهشت ماه 1387 بود كه نخستين آگهي جذب نيرو براي اين شبكه تلويزيوني منتشر شد. خبرنگار، خبرنگار ارشد، تهيه‎كننده ارشد، تهيه‎كننده ارشد بخش مستند و غير خبري، دستيار تهيه براي برنامه‎هاي مستند و غير خبري، فيلم‎بردار، تدوينگر و واجدين تخصص هاي مورد نياز اين شبكه بودند.
نگاهي به آن‎ها كه در BBC فعاليت مي‎كنند
شبكه خبري بي‎بي‎سي فارسي، شبكه‎اي است كه اين روزها بسياري از شهروندان ايراني در داخل و خارج نام آن را مي‎شنوند. سرويس بخش فارسي بي‎بي‎سي اكنون برنامه‎هاي خود را به‎صورت اينترنتي، راديويي و تلويزيوني ارايه مي‎دهد. صادق صبا كه مسئوليت مديريت و رياست شبكه بي‎بي‎سي فارسي را برعهده دارد، در گيلان مدرك كارشناسي خود را دريافت كرده و سپس با اخذ فوق ليسانسش از دانشگاه تهران براي دريافت مدرك دكترا راهي انگليس شد. صبا اصول خبرنگاري را به‎مدت چندين سال در مدرسه بي‎بي‎سي فراگرفت و همان‎جا مدرك PHD خود را دريافت كرد. قدمت راديو بي‎بي‎سي فارسي به هشتم دي ماه سال 1319 مي‎رسد يعني در اوايل جنگ جهاني دوم كه براي مقابله با راديو برلين، فعاليت خود را آغاز كرد. حسن موقر اولين گوينده‎اي بود كه در بي‎بي‎سي فارسي به فعاليت پرداخت. برنامه‎هاي بي‎بي‎سي فارسي به‎صورت بامدادي، نيمروزي و شامگاهي پخش مي‎شود، خبرهاي راديويي براي آن‎كه در هر شرايطي به علاقه‎مندان ارايه شود، در وب سايت بي‎بي‎سي به‎صورت كامل منتشر مي‎شود. وب‎سايت راديويي در سال 1379 راه‎اندازي شد. اين سايت در چند صفحه جداگانه و در حوزه‎هاي مختلف سياسي، فرهنگي، ورزشي، اجتماعي، بين‎الملل، اقتصاد، عكس، فرهنگي و... خبرهايي را در صفحه‎هاي گوناگون منتشر مي‎كند. تلويزيون بي‎بي‎سي فارسي، يكي از فعال‎ترين كانال‎ها در دهمين دوره انتخابات رياست‎جمهوري ايران بود.
تلويزيون بي‎بي‎سي فارسي با وجود آن‎كه ديرتر از راديو و اينترنت فعاليت خود را آغاز كرد، اما با برنامه‎ريزي بلند‎مدت و كوتاه‎مدت، سريع‎تر از ساير موارد، تأثير‎گذاري خود را آغاز كرد.بيست و پنجم دي ماه سال 1387 اولين روز فعاليت رسمي شبكه تلويزيوني بي‎بي‎سي بود.
قبل و بعد از برگزاري دهمين دوره انتخابات فعاليت شبكه تلويزيوني بسيار گسترده بود و براي برپايي جنگ‎هاي رواني، جريان‎سازي‎هاي زيادي را در داخل و خارج از ايران ايجاد كرد.بي‎بي‎سي فارسي در لندن به‎گونه‎اي رفتار مي‎كند كه خود را ايراني‎ترين رسانه‎ها به مخاطبان ايراني معرفي نمايد، در حالي‎كه بودجه اين سازمان از سوي ارگان‎هاي دولتي انگليس تأمين مي‎شود.
براي راه‎اندازي بي‎بي‎سي فارسي بيش از 265 ميليون پوند هزينه شده كه اين رقم در اقتصاد جهاني كه با تورم مواجه است، هزينه بالايي محسوب مي‎شود. بنابراين مي‎توان چنين استباط كرد كه صرف چنين مبالغي از سوي دولتمردان انگليسي نمي‎تواند بي‎دليل باشد.
اهداف در بي‎بي‎سي فارسي فقط به ايران ختم نمي‎شود، بلكه كشورهايي مانند افغانستان، تاجيكستان و چند كشور ديگر كه گويش فارسي در آن محاوره مي‎شود نيز در تيررس اين شبكه قرار دارند و در ماه‎هاي گذشته گزارش‎هاي ارسالي از خاورميانه و كشورهايي كه به زبان فارسي صحبت مي‎كنند، به‎خوبي اين ايده را اثبات مي‎كند.
انتخابات ايران و افغانستان و بازتاب‎ها و گزارش‎هاي منتشره در بي‎بي‎سي حكايت از زواياي پنهان اين شبكه تلويزيوني دارد.
نگاهي به كاركنان بي‎بي‎سي فارسي
بسياري از كاركنان شبكه تلويزيوني بي‎بي‎سي از خبرنگاران و مسئولان رسانه‎اي داخل ايران بوده‎اند و شناخت خوبي از جريانات رسانه‎اي كشور دارند.
براي شناخت بيشتر از تجارب و مشخصات كاركنان بي‎بي‎سي در زير به معرفي تعدادي از آن‎ها اشاره مي‎شود:

بهروز آفاق
بهروز آفاق رييس بي‎بي‎سي در منطقه آسيا است كه مسئوليت شبكه راديويي و تلويزيوني بي‎بي‎سي با اوست.وي مسئوليت برنامه‎ها به زبان‎هاي آذري، اردو، ازبكي، اندونزيايي، برمه‎اي، سنگالي، چيني، قرقيزي، هندي، پشتو و فارسي را برعهده دارد. آفاق در سال 2006 رياست بي‎بي‎سي منطقه‎اي آسيا را پذيرفت و در سال 2008 نيز بي‎بي‎سي فارسي را براي ميليون‎ها فارسي زبان و بيشتر براي كشورهاي ايران، افغانستان و تاجيكستان راه‎اندازي كرد.

نادرسلطان‎پور
نادرسلطان پور با راه‎اندازي شبكه تلويزيوني بي‎بي‎سي فارسي، به‎عنوان يكي از مجريان اصلي برنامه‎هاي خبري اين شبكه معرفي شد. وي حرفه خبرنگاري را در سال 1997 در برنامه های هفتگی رادیویی کانادایی به نام صدای فارسی (Persian Voice ) به عنوان تهیه کننده و گوینده آغاز کرد كه در شهر اونتاريو براي فارسي‎زبانان ارايه مي‎شد.
سلطان پور در سال 2005 به عنوان تهیه کننده و نویسنده در شبکه Canadian Broadcasting Corporation) CBC) و در برنامه "گزارش جهان"، که یکی از پرشنونده ترین برنامه های صبحگاهی بود؛ مشغول به فعالیت شد. سلطان پور از سال گذشته كه بي‎بي‎سي فارسي راه‎اندازي شد به‎عنوان يك مجري اصلي كار خود را آغاز كرده و برنامه‎هاي سياسي و مصاحبه با اشخاص برجسته سياسي داخلي و خارجي را بر عهده دارد.

فرناز قاضي‎زاده
قاضي‎زاده سال‎ها در روزنامه‎هاي ايراني فعاليت كرده و تجربه خبرنگاري در روزنامه‎هاي نشاط، ياس‎نو و زن در كارنامه وي ديده مي‎شود. قاضي زاده در سال 1379 حتي در صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران نيز به‎عنوان مجري در يك برنامه علمي فعاليت مي‎كرد،
در سال 2002 همراه با خانواده اش به هلند مهاجرت کرد و در آنجا به فعالیت در سایت روزآنلاین مشغول شد. او در سال 2003 پس از عزیمت به انگلیس به عنوان خبرنگار در رادیو بی بی سی منسوب شد و همچنین به تولید برنامه هایی مانند صدای شما و روز هفتم دست زد. وی اكنون به‎عنوان مجري خبري در بي‎بي‎سي فارسي مشغول به کار می باشد.

سيما علي‎نژاد
سيما علي‎نژاد در سال 1990 با نوشتن چند مقاله براي مجله‎هاي معتبر ايراني، كار خبرنگاري را در ايران آغاز كرد.
وي در سال 1993 پس از ترك ايران به‎عنوان خبرنگار و مجري در راديو بي‎بي‎سي فارسي كار خود را آغاز كرد.
در سال 2002 سیما از طرف BBC به افغانستان برده شد تا به تربیت خبرنگاران افغان بپردازد او بعد از دو سال مجدا به لندن برگشت. او همچنین به عنوان ویراستار و ساخت برنامه های مستند در رادیو بی بی سی مشغول به کار شد. او بعدها در راديو بي‎بي‎سي سمت سردبيري را كسب كرده و مسئولیت ادیتوری سایت بی بی سی فارسی را بر عهده گرفت.

ناجيه غلامي
در افغانستان از پدری کابلی و مادری هراتی به دنیا آمد. او وقتی سه ساله بود پدر و مادرش به ایران مهاجرت کردند. ناجیه غلامی کار رسانه ای خود را در سال 2001 به عنوان خبرنگار بی بی سی فارسی در مشهد شروع کرد. غلامي اولين خبرنگاري بود كه از سوي شبكه بي‎بي‎سي در ايران براي فعاليت‎هاي خبري خود، از مسئولان جمهوري اسلامي ايران مجوز كار گرفت و براي مدتي نيز كار خبري را در ايران دنبال كرد.

جمال‎الدين موسوي
متولد ولایت بامیان افغانستان می باشد. او کار خود را در سال 2001 به عنوان روزنامه نگار در مجله ی آسیای مرکزی در شبكه بي‎بي‎سي در منطقه آسياي ميانه و در كشورهاي ايران و افغانستان آغاز كرد. وي قبل از آن‎كه در بي‎بي‎سي فارسي فعاليت كند، به‎عنوان سردبير در هفته‎نامه ای که برای مهاجرین افغان مقیم مشهد چاپ می شد كار خبري انجام مي‎داد.
موسوي سال‎ها به‎عنوان يكي از پناهنده‎هاي افغاني در مشهد زندگي كرد، اما در سال 2002 ايران به مقصد انگليس ترك كرد تا حرفه خود را در اروپا ادامه دهد
منبع سایت الف
ادامه دارد